Veel mensen kampen met een overprikkeld brein en het is iets dat iedereen kan overkomen. Wat kun je doen tegen een overprikkeld brein?
In dit artikel bespreek ik wat een overprikkeld brein precies is. Hoe herken je de symptomen? Wat kan je ertegen doen?
Inhoudsopgave
Wat is een overprikkeld brein?
Vroeg of laat krijgt iedereen wel eens te maken met een overprikkeld brein. Dit gebeurt als je erg veel prikkels te verwerken krijgt en je hersenen het gewoon niet aankunnen. Mensen die lijden aan hersenletsel, autisme of ADHD hebben hier vaak en meer last van. Maar iedereen kan erdoor getroffen worden, inclusief kinderen. Mensen die hoogsensitief zijn hebben ook eerder last van prikkels en een overprikkeld brein. Dit komt omdat zij deze prikkels intenser beleven dan anderen.
Prikkels komen binnen via je zintuigen (ruiken, horen, zien, enzovoorts). Als je een overdaad aan prikkels ontvangt, zoveel dat je hersenen ze niet meer kunnen verwerken, dan spreken we van overprikkeling. Hoeveel prikkels een brein aan kan, verschilt per persoon en hangt ook in sterke mate af van je (mentale) gezondheid. Als je bijvoorbeeld depressief bent of kampt met een burn out, dan raak je veel sneller overprikkeld dan normaal.
Er zijn verschillende manieren waarop je last kan hebben van prikkels, bijvoorbeeld:
- Het niet kunnen filteren van prikkels, waardoor je te veel prikkels binnenkrijgt
- Het niet kunnen onderscheiden van prikkels, waardoor je geen verschil kunt maken tussen hoofd- en bijzaken
- Het te hard binnenkrijgen van prikkels, waardoor je onder andere sneller emotioneel wordt
Daarnaast zijn er verschillende soorten overprikkelingen te onderscheiden, zoals:
- Zintuiglijke overprikkeling, ook wel sensorische overprikkeling genoemd, is het niet of slecht verwerken van prikkels die binnenkomen via de zintuigen. Je kunt hierbij denken aan fel licht dat je niet goed kunt verdragen, of omgevingsgeluiden waardoor je iemand niet goed kunt verstaan tijdens een gesprek
- Emotionele overprikkeling, is het niet goed kunnen doseren van emoties. Een voorbeeld hiervan is het niet kunnen stoppen met huilen als je erg vermoeid bent, of als je het niet naast je neer kunt zetten als je iets zieligs ziet in op tv. Emotionele overprikkeling valt officieel onder cognitieve overprikkeling
- Cognitieve overprikkeling, is het niet goed kunnen verwerken van gegevens die binnenkomen op het gebied van leren en nadenken. Bijvoorbeeld als iemand iets uitlegt en je het niet kunt volgen omdat de informatie te snel wordt aangeboden, of als je te moe bent om te kunnen nadenken
Hoogsensitief: Wat is het, wat zijn de kenmerken van hoogsensiviteit? En test hier of je hoogsensitief bent.
Je kunt last hebben van een van bovenstaande overprikkelingen, maar ook van een combinatie. Zo zijn de klachten bij een combinatie tussen zintuiglijke en cognitieve overprikkeling vaak veel heftiger, dan als je enkel zintuiglijke overprikkeling ervaart. Cognitieve en/of emotionele overprikkeling kunnen ook ontstaan doordat je last hebt van zintuiglijke overprikkeling, omdat iedere extra prikkel gewoonweg te veel is voor je brein om te verwerken. Met name cognitieve en zintuiglijke overprikkeling kunnen elkaar versterken, waardoor je in een vicieuze cirkel terecht kan komen.
Het kan lastig zijn om een overprikkeld brein te herkennen, als er geen directe oorzaak is zoals een aandoening of een ziekte. Veel van de klachten die met een overprikkeld brein gepaard gaan, kunnen ook worden toegekend aan andere oorzaken. Hieronder de symptomen (zowel mentaal als fysiek) die je kunt ervaren als je last hebt van een overprikkeld brein.
De symptomen van een overprikkeld brein
- Hoofdpijn
- Het hebben van een kort lontje; snel boos of geïrriteerd worden
- Hartkloppingen
- Kortademigheid
- Je niet goed kunnen concentreren of snel afgeleid zijn
- Negatieve gedachten of piekeren
- Niet goed kunnen slapen of niet in slaap kunnen komen
- Uitstelgedrag
- Gevoelens van angst of het gevoel dat je zenuwachtig bent zonder oorzaak
- Stress of een gehaast gevoel
- Vermoeidheid
- Darmklachten en/of buikpijn
- Ontstekingen
Omdat deze symptomen dus ook tal van andere oorzaken kunnen hebben, is het verstandig om advies te vragen aan je huisarts als je veel last hebt van klachten. Overprikkeling kan je lichaam ook fysiek ziek maken. Het is erg belangrijk om hulp in te schakelen van een arts als je erge klachten ervaart of als deze niet overgaan.
Als je meerdere van deze symptomen herkent, dan is de kans aanwezig dat je last hebt van een overprikkeld brein. Je hebt dan vaak het gevoel dat je constant iets moet, dat je amper de tijd hebt om even stil te staan. Dat je continu alle ballen hoog moet houden en/of dat je veel stress ervaart, omdat er zoveel is waar je aan moet denken en rekening mee moet houden. In onze huidige maatschappij leiden veel mensen helaas aan een overprikkeld brein, omdat er ontzettend veel van ons wordt verwacht en dit geldt ook voor kinderen.
Wat kun je doen tegen een overprikkeld brein?
Gelukkig zijn er dingen die je kunt doen om een overprikkeld brein tegen te gaan. Zo kun je jezelf en je brein wat rust gunnen. Hieronder een aantal handige tips:
Tip 1: Begin met mediteren
Mediteren helpt vooral als je last hebt van acute overprikkeling. Ga op zoek naar een prikkelarme ruimte of omgeving, om even helemaal tot jezelf te komen. Het fijne van meditatie is dat je het kunt doen op jouw eigen manier en er zijn tal van soorten meditatie die je kunt beoefenen. De makkelijkste manier is door een comfortabele zithouding aan te nemen en je aandacht te vestigen op een specifiek object. Dit wordt concentratie meditatie genoemd en je kunt je focussen op van allerlei dingen. Van je eigen ademhaling tot de natuur, of een bepaalde entiteit. Zolang het jou maar ontspant en rust geeft.
Rust in lichaam en brein
Online Cursus van Bureau Breinfijn.
In 6 stappen naar een langetermijns resultaat.
Tip 2: Volg een mindfulness cursus
Er zijn tegenwoordig tal van (online) mindfulness cursussen, die je kunt volgen om rust te creëren in je lichaam en brein. Het voordeel van een online cursus is dat je deze vaak op je eigen tempo kunt doen en op het moment wanneer het jou het beste uitkomt. Het laatste dat je wil is natuurlijk extra druk op jezelf leggen, door nog meer verplichtingen aan te gaan. Bureau Breinfijn is een van de aanbieders die online cursussen aanbieden, die je helpen om beter om te gaan met een overprikkeld brein. Ook Charlotte Labee (waar ik in tip 4 op terugkom) biedt dit soort online cursussen aan.
Tip 3: Leer yoga
Yoga is een goede manier om zowel te ontspannen als je hoofd leeg te maken en het is dan ook perfect als je last hebt van een overprikkeld brein. Dit komt mede door de combinatie van mindfulness en fysieke beweging. Als je nog nooit yoga hebt gedaan of als je het fijn vindt om begeleid te worden, dan kun je een yoga cursus overwegen. Je kunt dit zowel doen in groepsverband bij jou in de buurt. Maar ook door het volgen van een online yoga cursus. Het voordeel van deze laatste optie is dat je kunt beginnen met het beoefenen van yoga, zodra je voelt dat het je allemaal te veel wordt en je brein meer prikkels binnenkrijgt dan je kunt verwerken.
Tip 4: Lees zelfhulp boeken
Er zijn tal van ervaringsdeskundigen die hun methodes om een overprikkeld brein tegen gaan met jou willen delen en al hun tips hebben gebundeld in boekvorm. Het lezen van een boek is een fijne manier om te leren hoe je het beste met prikkels om kunt gaan, wat je moet doen als je brein overprikkeld is en hoe je kunt voorkomen dat dit gebeurt.
Een van mijn favoriete boeken die mij persoonlijk heeft geholpen, is het boek “Overprikkeld Brein” van Charlotte Labee. In haar boek helpt ze jou om de symptomen van overprikkeling te leren kennen. En leer je hoe je weer rust en energie terugkrijgt in je leven. Dit laatste legt ze uit aan de hand van een 10 wekenplan, inclusief opdrachten die je kunt doen via een online platform. De auteur beschrijft in haar boek onder andere 5 stappen om een overprikkeld brein te voorkomen, welke ik hieronder op een rij heb gezet:
- Stap 1: Verlaag je stressniveau
Deze stap is volgens Labee het allerbelangrijkste en het is essentieel om ervoor te zorgen dat je minder stress hebt. Denk aan meer me-time, eventjes helemaal niets doen of door eens “nee” te zeggen tegen plannen van anderen
- Stap 2: Doorbreek negatieve of verslavende patronen
Probeer in kaart te brengen welke gewoontes jij hebt die neigen naar een verslaving en een negatief effect hebben op je leven. Dit kan van alles zijn. Van het checken van je social media profiel zodra je wakker wordt tot het drinken van een glas wijn voordat je gaat slapen
- Stap 3: Journal over wat er in je omgaat
Schrijf letterlijk alles van je af en kom er zo ook achter wanneer je extra moet uitkijken voor overprikkeling. Het opschrijven van je gedachten is tevens een goede manier om een negatief gedachtenpatroon en piekeren te stoppen
- Stap 4: Vergelijk jezelf niet met anderen
Leg de focus op jezelf. Je zorgen maken wat anderen van je denken of jezelf met iemand anders vergelijken, heeft namelijk geen enkele zin
- Stap 5: Zet zingeving centraal in de keuzes die je maakt
Begin met het maken van betere keuzes, zodat je jezelf beter zal voelen. Zingeving staat hierin centraal, om je te begeleiden naar een gelukkiger en gezonder leven
Tip 5: Praat erover
Als je veel last hebt van een overprikkeld brein, is het verstandig om contact op te nemen met een professional zoals een psycholoog. Met name als je last hebt van chronische overprikkeling, is enkel rust niet voldoende om de oorzaak aan te pakken. Ga op zoek naar een deskundige die zich specialiseert in het helpen bij overprikkeling. Kies iemand waarbij jij je op je gemak voelt. Een psycholoog kan je helpen om te ontprikkelen en je helpen om overprikkeling in de toekomst te voorkomen.
Tip 6: Doe een cursus
Met de cursus ‘Rust In Lichaam En Brein’ ontdek je hóe je de focus van je spanningsklachten haalt en je weer regie voelt in je leven. Het is een online cursus die je in je eigen tijd kan doen. In 6 modules die dagelijks automatisch voor je opengaan in de online leeromgeving kun je stap voor stap leren wat nu echt helpt om de spanning in je lichaam te verminderen. In deze modules van de cursus krijg je een heel andere visie kijk op overprikkeling van je brein. Zodat je nieuwe vaardigheden leert voor de lange termijn.
Rust in lichaam en brein
Online Cursus van Bureau Breinfijn.
In 6 stappen naar een langetermijns resultaat.