Piekeren stoppen: Waarom doen we het en hoe stop je ermee?

Gemiddelde leestijd: 16 minuten

Iedereen doet het wel eens, piekeren. Lukt het je echter niet om te stoppen met piekeren en maak je je constant zorgen over van alles en nog wat? Lees dan dit artikel waarin ik je een aantal handige tips geef, over hoe je kunt stoppen met piekeren. 

Voordat we hierop ingaan, nemen we eerst een kijkje waarom we nu eigenlijk piekeren en wanneer het piekeren jouw leven zodanig beïnvloedt, dat het je dagelijks functioneren belemmert. Denk aan piekeren op het werk of ‘s nachts piekeren, waardoor je zelfs fysieke klachten ervaart, zoals niet kunnen slapen door piekeren en meer.

Voorbeelden van piekeren:

  • constant nadenken over negatieve ervaringen uit het verleden
  • malen over persoonlijke problemen
  • angst voor bepaalde maatschappelijke ontwikkelingen
  • niet kunnen stoppen met denken over mogelijke worst-case scenario’s
  • constant onrust en stress in je lichaam en leven in je hoofd

Wat is piekeren?

Piekeren is het constant denken en malen over bepaalde dingen. Veelal zijn dit dingen waar we ons zorgen over maken en negatieve gedachten. Veelal lijkt het onmogelijk om het piekeren te stoppen of om iets minder te piekeren. Hierdoor wordt het piekeren alleen maar erger en kan dit zelfs dwangmatige vormen aannemen. Maar wat is piekeren nu precies en waarom doen we het?

Het verschil tussen nadenken en piekeren, is onder meer dat je tijdens het piekeren niet tot een oplossing komt. Er gaan constant gedachten door je hoofd heen, waarbij je allerlei (doom)scenario’s schetst. Piekeren is een gemoedstoestand, waarbij je voor een langere periode in een pessimistisch denkpatroon zit. Veelal stel je jezelf vragen die beginnen met “wat als” of “stel dat”. Zodra je gestopt bent met het malen over het ene probleem, is er vaak wel een andere situatie om je zorgen over te maken. 

Waarom piekeren we?

Piekeren is in eerste instantie een manier om je gedachten op een rij te zetten, orde te scheppen of je voor te bereiden op een bepaalde gebeurtenis. Af en toe piekeren is niet erg en het kan een gevaarlijke situatie voorkomen of je ergens voor behoeden. Het is heel normaal dat je je zorgen maakt, als je een sollicitatiegesprek hebt of een rekening niet kunt betalen. Als je dit nadenken echter niet meer onder controle hebt, gaat dit vaak over in piekeren. Je ziet dan alleen maar beren op de weg en stelt je allemaal doom scenario’s voor.

Niet alleen negatieve dingen, maar ook positieve dingen kunnen je tot het piekeren aanzetten. Want ook hierover kun je jezelf vragen stellen die beginnen met “wat als”. Vaak geloof je dat piekeren ervoor kan zorgen dat negatieve situaties kunnen worden voorkomen of ben je ervan overtuigd dat als je lang genoeg ergens over piekert, je uiteindelijk een oplossing kunt bedenken. Toch is het erg belangrijk om je te realiseren dat piekeren juist het probleem is en niet de oplossing. Piekeren is namelijk heel iets anders, dan ergens over nadenken.

Wat doet piekeren met je lichaam en geest?

Iedereen piekert wel eens en dat is helemaal niet erg. Als je er echter geen controle meer over hebt en je niet kunt stoppen met piekeren, is dat uitermate vervelend. Het heeft een negatieve uitwerking op je functioneren en er kunnen zelfs fysieke klachten ontstaan. Het is voor piekeraars moeilijk om bepaalde gedachten los te laten, waardoor het piekeren dus leidt tot veel problemen, zowel mentaal als fysiek. Denk aan stress, maar ook aan hoofdpijn en andere vervelende klachten, die je dagelijks leven in de weg zitten. Overdag lukt het je veelal beter om gedachten los te laten dan in de avond. Piekeren in bed is erg storend, omdat er weinig dingen zijn die je afleiden, waardoor het piekeren alsmaar erger wordt.

No stress programma bij langdurige stress, overspannenheid en burnout. Bureau Breinfijn.

Online Cursus

No stress Programma

Het meest volledige programma wat Bureau Breinfijn biedt, inclusief persoonlijke online begeleiding.

Klaar voor duurzame verandering?

Klachten die worden veroorzaakt door piekeren

Veel piekeren betekent eigenlijk dat je je gedurende een lange periode constant druk maakt over iets. Piekeren is soort van de verkeerde kant op fantaseren. Dit zorgt voor: stress, angst, gevoelens van paniek, prikkelbaarheid en somberheid. Al deze mentale klachten stimuleren het piekeren, waardoor je als het ware in een soort vicieuze cirkel terechtkomt van piekeren en stress.

Naast mentale klachten, brengt overmatig piekeren ook fysieke klachten met zich mee, zoals: hoofdpijn, buikpijn, slapeloosheid, gebrek aan eetlust, spierpijn, schrikachtigheid, vermoeidheid en meer.

Omdat je door het dwangmatig piekeren niet meer goed in je vel zit, kan dit er ook voor zorgen dat je jouw emoties op een negatieve manier gaat uiten. Denk aan woede aanvallen of door te grijpen naar verdovende middelen, zoals alcohol en drugs. Dit zorgt er veelal voor dat je je vervolgens schuldig voelt, wat weer een nieuwe aanleiding is om te gaan piekeren.

Hoe stop je met piekeren

Gelukkig is er ook goed nieuws, want piekeren is een vorm van gedrag en je kunt dit gedrag doorbreken. Je kunt je hersenen trainen om minder te piekeren en het piekeren af te leren. Hieronder heb ik voor jou vijf handige tips om met piekeren te stoppen.

Hoe stop je met piekeren tip 1: Creëer een dagelijks piekermoment

Prana-Mental-Excellence-ontspannen-online-training

Leer je hersenactiviteit sturen voor ontspanning en activatie

Mentaal en fysiek leren ontspannen.

in 15 minuten evenveel herstel en energie als na 1.5 uur slapen

Start direct en leer ontspannen >>

Het klinkt misschien een beetje vreemd. Een piekermoment creëren om te stoppen met piekeren en negatief te denken. Het doel erachter is echter niet om het piekeren in één keer te stoppen, maar wel om minder te piekeren.

Stel dat je kampt met overmatig piekeren als je in bed ligt, dan kan het je helpen om een piekermoment te creëren op een ander tijdstip van de dag. Een moment waarop je uitgerust bent en je geen verplichtingen hebt. Dit helpt je niet meteen om nooit meer te piekeren, maar wel om het piekeren te minderen.

Het creëren van een dagelijks piekermoment doe je middels deze 3 stappen:

1. Kies een piekertijd en -plaats: 
Bepaal op welk moment van de dag je mag piekeren van jezelf, bijvoorbeeld tussen 14.30 en 15.00. Tijdens dit piekermoment mag je je om van alles en nog wat druk maken. Stel het piekeren echt uit, totdat het moment is aangebroken. De rest van de dag is dus piekervrij. Kies overigens niet voor een tijd vlak voor het slapen, anders kan angst of stress je slaaprust alsnog beïnvloeden. 

2. Schrijf je gedachten op: Maak je je toch ergens druk over op een ander moment van de dag, schrijf dit dan op. Zo kun je het niet vergeten en kun je er tijdens je piekermoment over piekeren. Herinner jezelf dat het geen zin heeft om er nu al over te malen, omdat je dat straks al gaat doen.
3. Lees je piekerlijstje door: Tijdens je piekermoment lees je ook jouw piekerlijstje door, om te bepalen of het nog steeds dingen zijn waar je je druk over maakt. Zo ja, dan is dit het moment om erover te piekeren. Is het niet iets waar je nog mee bezig bent, schrap het dan van je piekerlijstje.

Onthoud dat je je piekertijd niet vol hoeft te maken, als je eerder klaar bent met piekeren. Geniet dan gewoon van de rest van je dag.

Hoe stop je met piekeren tip 2: Piekeren afleren door je eigen negatieve gedachten in twijfel te trekken

Wat te doen tegen piekeren,als je last hebt van overmatig piekeren? De kans is groot dat je bepaalde dingen erger voorstelt, dan ze in werkelijkheid zijn of dat je altijd meteen aan het ergste denkt dat er kan gebeuren. Dit worden ook wel cognitieve stoornissen genoemd, zoals onder andere:

  • een alles of niets denkwijze; heel zwart/wit denken. 
    Bijvoorbeeld: één ding gaat fout, dus dan zal de rest ook wel fout gaan
  • overgeneralisatie; denken vanuit een enkel negatief perspectief. 
    Bijvoorbeeld: ik ben afgewezen tijdens mijn sollicitatie, dus ik zal nooit een baan vinden
  • concentreren op negativiteit; enkel de negatieve dingen onthouden, in plaats van alle dingen die goed gingen. 
    Bijvoorbeeld: het regende op mijn trouwdag, terwijl de dag voor de rest een groot succes was

Het is belangrijk om jezelf kritische vragen te stellen, als je aan het piekeren bent. Zoals: Is er een positieve manier om hier tegenaan te kijken? Zijn er wel feiten die deze negatieve gedachten ondersteunen? En Wat zou ik tegen iemand anders zeggen die hierover piekert? Op deze manier trek je je eigen negatieve gedachten in twijfel, wat op den duur zorgt voor het verminderen van het piekeren.

Hoe stop je met piekeren tip 3: Maak verschil tussen dingen waar je wel en geen controle over hebt

Voor sommige zorgen bestaat er simpelweg geen oplossing en heb je er zelf totaal geen invloed op. Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen zorgen die je wel en niet in de hand hebt. Als je ergens wel invloed op hebt, dan kun je een oplossing en een plan maken. Heb je er geen invloed op, dan is erover piekeren zinloos en is het belangrijk om je te realiseren dat je er zelf niets aan kunt veranderen, hoeveel je er ook over nadenkt.

Is het probleem op te lossen?
 Begin met brainstormen, bedenk een plan en onderneem actie. Dit zal ervoor zorgen dat je je veel minder angstig voelt.
Is het probleem niet op te lossen? Dan zijn er verschillende dingen die je kunt doen. Praat erover met iemand die je vertrouwt en vraag wat diegene zou doen in jouw situatie. Probeer je te focussen op positieve dingen. Soms is het echter ook nodig om op nare gevoelens in te gaan, met het doel om deze te accepteren.

Hoe stop je met piekeren tip 4: Onderbreek het piekeren

Lukt het je niet om te stoppen met piekeren en je te houden aan je dagelijkse piekermoment, probeer dan het piekeren te onderbreken door:

  • te bewegen: beweging en sport is een natuurlijke manier om angsten en stress te verhelpen. Concentreer je op je lichaam, de bewegingen die je maakt en je omgeving. Bijvoorbeeld het gevoel van de grond onder je voeten, de zon die schijnt op je gezicht of je eigen ademhaling. Je kunt zowel binnen als buiten bewegen, al heeft buiten bewegen de voorkeur.
  • te mediteren: meditatie kan helpen om je focus te verschuiven en is een goede manier om het piekeren onder controle te krijgen. Er zijn online veel tools te vinden die je hierbij kunnen begeleiden. Je hoeft niet persé een meditatie houding aan te nemen. Het doel van mediteren is om aan zo min mogelijk te denken en het enige dat je hiervoor nodig hebt, is een rustig plekje om dit te oefenen. 
  • ademhalingsoefeningen te doen: het doen van ademhalingsoefeningen en het concentreren op je ademhaling is een snelle manier om het piekeren te doorbreken. Iets dat je vrijwel op ieder moment van de dag en overal kunt doen. Door het uitvoeren van (diepe) ademhalingsoefeningen breng je jouw gedachten tot rust, onderdruk je negatieve gedachten en word je kalm.
  • leren ontspannen: fysiek en mentaal leren ontspannen om weer controle te krijgen over het piekeren en om je energie om een natuurlijke manier leren te herstellen. Prana Mental Excellence heeft een onlinetraining waarin je verschillende methodes leert waardoor je je brein conditioneert voor een steeds snellere ontspanning.

Hoe stop je met piekeren tip 5: Minder piekeren door te praten over je zorgen

Over je zorgen en problemen praten, kan je helpen om met het piekeren te stoppen en het kan je een gevoel van opluchting geven. Kies iemand uit waarbij je jouw gevoelens en gedachten kunt uiten, zonder dat diegene oordeelt of je bekritiseert. Het is beter om er niet met iemand over te praten die eveneens veel piekert, aangezien jullie elkaars piekeren dan kunnen versterken.

Als je niemand kent in je directe omgeving om mee te gaan praten, kies er dan voor om te gaan praten met een professional, zoals een psycholoog. Deze experts zijn getraind om anderen te helpen gedachtenpatronen te doorbreken en een luisterend oor te bieden zonder te oordelen. 

Veelgestelde vragen – FAQ’s

Hoe stop je met piekeren?

Stoppen met piekeren is niet makkelijk, maar het is wel mogelijk. In dit artikel leg ik je precies uit wat piekeren is en hoe je piekeren kunt verminderen. Met als doel zo min mogelijk te piekeren en op den duur zelfs helemaal te stoppen met piekeren.  

No stress programma bij langdurige stress, overspannenheid en burnout. Bureau Breinfijn.

Online Cursus stoppen met piekeren met het

No stress Programma

Het meest volledige programma wat Bureau Breinfijn biedt, inclusief persoonlijke online begeleiding.

Klaar voor duurzame verandering?

Overzicht van andere programma’s voor meer rust en minder stress in je leven.